Kabızlık, üç şekilde tarif edilebilir:

 
1. Dışkılamanın seyrekleşmesidir. Günde bir kere ya da iki kere dışkılamanın olması normaldir. İki günde bir dışkılamak da normal kabul edilir. Fakat üç günde bir ya da daha seyrek dışkılama kabızlık kabul edilmektedir. 
2. Dışkının sert olması kabızlık olarak kabul edilir. 
3. Ikınarak dışkılamak kabızlık kabul edilir. Kronik kabızlık tedavisi, altta yatan nedene kısmen bağlıdır. Bununla birlikte, bazı durumlarda, hiçbir neden bulunmaz.

 

Belirtileri nelerdir?

Aşağıdakiler kabızlık için en yaygın belirtileridir. Bununla birlikte, her birey farklı semptomlar yaşayabilir. Belirtiler şunları içerebilir:

• Zor ve ağrılı bağırsak hareketleri 
• Sert dışkı (keçi – koyun dışkısı gibi parçalar halinde) 
• Bağırsak hareketleri haftada üç kereden daha az
• Şişkinlik veya gerginlik hissetmek 
• Halsizlik
• Karın ağrısı

Kabızlığa ne sebep olur?
Sert ve  kuru dışkılama kolonun çok fazla su emmesinden kaynaklanır. Normal olarak, gıda kalın bağırsaktan geçerken dışkının suyunu emer. Kas kasılmaları daha sonra dışkıyı kalın bağırsağın son kısmına doğru iter ve dışkı rektuma ulaştığında suyun çoğu emilir ve dışkı katılaşır. Az su içmek kabızlığa sebep olabilir veya arttırabilir. 

• Hareketsizlik: Düzenli egzersiz yapan insanlarda genellikle kabızlık gözlenmez. Temel olarak, kalın bağırsak düzenli hareket ve egsersize cevap verir. Genel olarak kuvvetli karın kasları düzenli bağırsak hareketleri için önemlidir. Karın duvarı kasları ve diyaframın hepsi dışkılama sürecinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Bu kaslar zayıfsa, işlerini de yapamazlar. Fakat egzersiz bir tedavi değildir. Tedaviye yardımcıdır. Yaşlılarda karın kasları gevşek olduğundan daha sık kabızlık gözlenir. Bu nedenle kabızlığı olan kişilere sık sık karın kaslarını güçlendiren egsersizler tavsiye edilir. Yoga, pilates, yürüyüşler, koşu faydalıdır. 

• Opioidler (Morfin benzeri ilaçlar): Sindirim sisteminde opioid reseptörleri bulunur ve insanlar opioid ağrı kesici ilaçlar aldıklarında kabızlık oluşabilir (veya kötüleşir). Opioid kaynaklı kabızlık, ağrı için opioid alan kanser hastalarının yaklaşık% 94'ünde ve kronik kanser dışı ağrı için opioid alan kişilerin% 41'inde görülür.  Kabızlık birçok reçeteli ve reçetesiz satılan ilaçların bir yan etkisi olarak gözlenir. Bunlar, alüminyum, antispazmodikler, antidepresanlar, sakinleştiriciler ve sedatifler, bizmut tuzları, demir takviyeleri, diüretikler, antikolinerjikler, kalsiyum kanalı blokerleri ve antikonvülsanlar içeren antasitlerdir.

• Huzursuz bağırsak sendromu (IBS): Bu hastalıktan şikayetçi olan bazı insanlarda kabızlık ve/veya ishal görülür. Kabızlık baskın belirti olabilir veya kabızlık sonunda çözülür ve ishal ortaya çıkar. Kramp, gaz ve şişkinlik de yaygındır. Huzursuz bağırsak sendromunun altında yatan psikolojik etmenler olabilir. Bu konuda gastroenteroloji uzmanından yardım almak gereklidir. Öncelikle organik sebepler araştırılması, bulunamassa huzursuz bağırsak sendromu düşünülmelidir. 

• Kabızlık çözen (Müshil) bazı ilaçların kötüye kullanılması: Müshiller bazen, anoreksiya nervoza veya bulimia‘dan muzdarip insanlar tarafından uygunsuz bir şekilde kullanılır. Ancak, uzun süreli kabızlığı olan kişiler için, müshillerin uzun süreli kullanımı faydalıdır. Geçmişte, bazı müshillerin uzun süreli kullanımının kolondaki sinir hücrelerine zarar verdiği ve kolonun doğuştan büzülme yeteneğine müdahale ettiği düşünülüyordu. Ancak, yeni müshillerin formülasyonları bu sonucu nadir hale getirmiştir.

• Yaşamdaki veya günlük alışkanlıklardaki değişiklikler: Seyahat etmek bazı insanlara sorun yaratabilir; çünkü normal diyetlerinde ve günlük alışkanlıklarından uzaklaşırlar. Bu şekilde kabızlık ortaya çıkar. 

• Yaşlanma; sıklıkla bağırsak aktivitesini ve kas tonusunu azaltarak dışkılama düzenini bozabilir.

 
• Hamilelik; kadınlarda hormonal değişimlere sebep olduğundan veya genişlemiş rahmin bağırsağa baskı yapmasından kabızlığa neden olabilir. 

• Tuvaleti geldiğinde gitmemek: Tuvalete gitmeniz gerekiyorsa hemen gitmelisiniz. Tuvaletiniz geldiğinde tutarsanız, kabızlığı davet edersiniz.Tuvalete gitme dürtüsünü tekrar tekrar görmezden gelen insanlar sonunda dürtüyü algılamazlar. Tuvaletlerinin geldiğini hissetmezler. Bu da beraberinde ıkınmayı, zorlamayı getirir. Zamanla makatta çatlaklar olabilir. El yardımı ile ancak müdahale ile dışkıyı çıkartmak zorunda kalabilirler. 

• Diyette yeterli lif ve sıvının olmaması: Diyette lif ve sıvıların çok düşük olması kabızlığı davet eder. Lif sebze, meyve ve baklagillerde çok miktarda bulunur. Az miktardaki lif çok miktarda sıvıyı içine çekerek kalın bağırsağın kolayca ilerletebilmesini sağlar. Ayrıca kalın bağırsak çok miktarda dışkıyı daha kolay algılayıp dışkılama refleksini başlatır. Artan lif alımı, birçok insanda kabızlığın iyileştirilmesine yardımcı olur. Bazen liften zengin yemeklerin yenmesinin kabızlıklarını daha kötü hale getirdiğini ve gazlanmaya ve rahatsızlığa neden olduğu durumlarda vardır. Bu nedenle doktorunuz kabızlığın tipinin belirleyip ona göre gıda ve ilaç tavsiyesinde bulunmalıdır. 

• Diğer sebepler: Kabızlığa neden olabilecek hastalıklar arasında; Parkinson hastalığı, omurilik hasarı, felç veya multipl skleroz gibi nörolojik bozukluklar; hipotiroidizm, diyabet veya kronik böbrek hastalığı gibi metabolik ve endokrin bozuklukları; kolon kanseri; ve divertikülit, skleroderma gibi hastalıklar vardır. Ek olarak, geçmiş ameliyatlardan veya kolon veya rektumun darlıklarından kaynaklanan bağırsak tıkanıklıkları kabızlığa neden olabilir.

 

Risk faktörleri
Kronik kabızlık riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• Yaşlı bir yetişkin olmak
• Kadın olmak
• Az su içmek
• Lif bakımından fakir bir diyetle beslenmek
• Fiziksel aktivitenin az olması veya hiç olmaması
• Kan basıncını düşürmek  için kullanılanilaçlar, narkotikler, bazı antidepresanlar veya kabızlık yapabilen bazı diğer ilaçların kullanımı
• Depresyon veya yeme bozukluğu olanlar

 

Önlemler
Aşağıdakiler kronik kabızlık gelişmekten kaçınmanıza yardımcı olabilir:

• Fasulyeler, sebzeler, meyveler, tam tahıl gevrekleri ve kepek dahil olmak üzere diyetinize bol miktarda lifli gıda ekleyin.
• İşlenmiş gıdalar gibi düşük miktarlarda ve süt ürünleri ile et ürünleri gibi daha az gıda tüketin. Bol miktarda sıvı için.
• Mümkün olduğunca aktif kalın ve düzenli egzersiz yapmaya çalışın.
• Stresi yönetmeye çalışın.
• Tuvaletiniz geldiğinde hemen ihtiyacınızı giderin
• Katı yiyecekler yemeye başlayan çocukların diyetlerinde bol miktarda lif aldıklarından emin olun
• Kabızlık ortaya çıkınca gastroenteroloji uzmanınıza danışın.

Kabızlık nasıl teşhis edilir? 
Doktorunuz kabızlığın süresine ve ciddiyetine bağlı olarak bazı testler isteyecektir. Doktor ayrıca hastanın yaşını ve dışkıda kan olup olmadığını, bağırsak alışkanlıklarındaki son değişiklikleri veya kilo kaybını göz önünde bulundurur. Kabızlığın tanısında şu yöntemler uygulanır:

 
• Tıbbi geçmiş: Doktor, kabızlığın nedenini belirlemeye yardımcı olacak şikayetlerin süresi, bağırsak hareketlerinin sıklığı ve diğer bilgileri içeren kabızlığın bir tanımını isteyecektir.

• Fiziksel inceleme: Fiziksel muayene ayrıca, doktorun anusu kapatan kasın tonunu değerlendirmek için özel bir muayene yapacaktır. Bu inceleme aynı zamanda dışkıyı algılama hassasiyetini, engelini, kan olup olmadığını, miktarını ve kalibresini ve rektumun genişlemesinin mevcut olup olmadığını tespit etmeye yardımcı olur.

 

Diğer tanı testleri şunları içerebilir:

• Karın röntgeni: Özel ilaçlı bir röntgen çekilebilir. Kalın bağırsağı ve ince bağırsağın alt kısmını inceleyen bir işlemdir. Baryum (metalik, kimyasal, kireçli, organların içini röntgende gösterecek şekilde kaplamak için kullanılan sıvı) rektuma lavman olarak verilir. Karın grafisinde darlık, tıkanmalar, tümörler ve diğer problemler görülür. 

• Kolonoskopi: Kolonoskopi, doktorun kalın bağırsağın tüm uzunluğunu görmesini sağlayan ve genellikle anormal büyümeleri, iltihaplı dokuyu, ülserleri ve kanamayı belirlemeye yardımcı olan bir işlemdir. Uzun, esnek, ışıklı bir tüp olan kolonoskop ile tüm kalın bağırsak incelenir. 

• Sigmoidoskopi: Kolonoskop ile yapılan kısa incelemedir.

• Kolorektal transit çalışması: Bu test, dışkının kalın barsakta  ne kadar hızlı  hareket ettiğini gösterir. Hasta, röntgende görülebilen küçük belirteçler içeren kapsülleri yutar. Hasta, test süresince yüksek lifli bir diyet uygular. Belirteçlerin kolondaki hareketi, kapsülün yutulmasından üç ila beş gün sonra birkaç kez alınan karın röntgeni ile izlenir.

• Anorektal fonksiyon testleri: Bu testler anüs veya rektumun anormal işleyişinin neden olduğu kabızlığı teşhis eder.

 

Kabızlık tedavisi

• Kabızlık için özel tedavi doktorunuz tarafından belirlenir: 
• Yaşınız, genel sağlık durumunuz ve tıbbi geçmişiniz önemlidir.
• Çoğu zaman kabızlık, semptomları hafifleten ve durumu önlemeye yardımcı olan diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavi edilebilir.  

Tedavi şunları içerebilir:

• Lif alımınızı arttırın. Diyetinize lif eklemek dışkının ağırlığını arttırır ve bağırsaklarınızdan geçişini hızlandırır.

• Yavaş yavaş her gün daha fazla taze meyve ve sebze yemeye başlayın.

• Tam tahıllı ekmek ve tahılları seçin.

• Doktorunuz, her gün tüketilmesi için belirli sayıda gram gram önerebilir. Genel olarak günlük beslenmenizdeki her 1000 kalori için 14 gram lif hedefleyin. Yediğiniz lif miktarındaki ani bir artış şişkinlik ve gaza neden olabilir, bu nedenle yavaşça başlayın ve birkaç hafta içinde hedefinize doğru ilerleyin.
• Haftanın birkaç  günü egzersiz yapın. 
• Fiziksel aktivite, bağırsaklarınızdaki kas aktivitesini arttırır. Haftanın çoğu günü egzersiz yapmaya uyun. Uzun süredir egzersiz yapmıyorsanız doktorunuzla konuşun. 
• Bağırsakları dışkılamaya alıştırmak için bazı egsersizler vardır. Bu konuyu doktorunuzla görünüşün.

• Banyoda kendinize zaman ayırın, dikkat dağıtıcı ve aceleci olmadan bağırsak hareketi yapmak için kendinize yeterli zaman tanıyın. 
• Müshiller. Diyetler ve yaşam tarzı değişikliklerinin etkili olamaması durumunda müshiller reçete edilebilir.

Dışkılama kaslarınızı eğitmenin önemi
Bazı hastalarda kabızlığı çözen müshil ilaçları kullanmak yeterli olmaz. Biofeedback denen yöntem ve özel bir cihaz kullanılır. Biofeedback eğitimi, makad bölgesindeki kasları gevşetmeyi ve kasmayı öğrenmenize yardımcı olacak cihazlarla yapılır. Pelvik taban kaslarınızı dışkılama sırasında doğru zamanda gevşetmek dışkıyı daha kolay geçmenize yardımcı olabilir. Biofeedback seansı sırasında, kas gerginliğini ölçmek için özel bir tüp (kateter) rektumunuza yerleştirilir.

 

Terapist, pelvik kaslarınızı dönüşümlü olarak rahatlamanız ve sıkmanız için egzersizlerinizde size rehberlik eder. Bir makine kas gerginliğinizi ölçecek ve kaslarınızı gevşettiğinizde anlamanıza yardımcı olacak sesler veya ışıklar kullanacaktır. Doktorunuz uygun görürse taşınabilir bir cihazı size verebilir ve egsersizleri evde yapabilirsiniz.